"Chúng ta là những lữ khách trên hành tinh này.
Chúng ta có mặt ở đây nhiều lắm là chín mươi hay một trăm năm.
Trong quãng thời gian đó, với cuộc đời của chúng ta,
ta phải cố gắng làm những điều tốt lành và ích lợi.
Nếu quý vị góp phần vào việc mang lại hạnh phúc cho người khác,
quý vị sẽ tìm thấy mục đích chân thực, ý nghĩa thực sự của cuộc đời."

Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14

 

THE TRUE MEANING OF LIFE

 

We are visitors on this planet.

We are here for ninety or one hundred years at the very most.

During that period, we must try to do something good, something useful, with our lives.

If you contribute to other people’ s happiness,

you will find the true goal, the true meaning of life."

H. H. The 14th Dalai Lama

Có người hỏi Đức Dalai Lama:
"Điều gì làm Ngài ngạc nhiên nhất ở nhân loại?"
Ngài trả lời:
" Con người … bởi vì con người phung phí sức khỏe để tích tiền của, rồi lại bỏ tiền ra để tìm mua lại sức khỏe.
Và vì quá lo nghĩ cho tương lai, con người quên mất hiện tại, đến nỗi không sống với hiện tại lẫn tương lai.
Con người sống như thể sẽ không bao giờ chết … Nhưng rồi sẽ chết như chưa từng sống bao giờ."

 

Tạp chí Pháp LE POINT phỏng vấn Đức Đạt Lai Lạt Ma

Dalai Lama at 8th Edition of the Summit of Nobel Peace Prize Laureates in
Rome - Day 1
Dưới đây là phần chuyển ngữ của một bài phỏng vấn Đức Đạt -Lai Lạt-Ma do
tạp chí LE POINT của Pháp thực hiện và đăng ngày 22 tháng 1 năm 2007. Bài
phỏng vấn nêu lên nhiều vấn đề liên quan đến tín ngưỡng, thời sự, xã hội và
đồng thời nhắc đến một lời tiên đoán từ nhiều tháng trước của Đức Đạt-Lai
Lạt-Ma về một trận động đất giết hại 20 000 người ở bắc Ấn độ (xem phần phụ
lục).

Trong tháng giêng [2007] một trận động đất lớn ở bang Gujerat (Ấn độ) làm
cho 20 000 người thiệt mạng đã được Đức Đạt-Lai Lạt-Ma tiên đoán trước...

Le Point: Thưa Ngài, trận động đất ấy có phải là một điềm bất hạnh cho nước
Ấn hay không ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Tôi cũng không biết, tuy nhiên chắc chắn đấy là kết quả
phát sinh từ các nghiệp không tốt. Không có khổ đau nào bất công, cũng
không có khổ nào vô cớ... Nếu như khổ đau không phải là hậu quả phát sinh
từ nghiệp trong quá khứ thì thế giới này phải là một thế giới vô cùng ác
độc và phi lý. Tuy nhiên muốn thấu triệt được những hiện tượng hiển nhiên
ấy phải tin vào sự tái sinh, nếu không ta sẽ không thể nào hiểu được tại
sao một đứa trẻ vô tội hay một thiếu phụ chưa bao giờ làm hại ai phải gánh
chịu những đau đớn lớn lao. Bất cứ một hành động nào cũng đưa đến hậu quả
ngay hôm nay hay ngày mai, trong kiếp sống này hay kiếp sống khác. Quy luật
trên đây không chỉ tác động trên bình diện cá nhân mà còn bao gồm cả một
tập thể hay một quốc gia.

Le Point: Ngài có nghe nói đến chuyện "bò điên" hay không ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Vâng, dĩ nhiên là có... Bắt những sinh vật ăn cỏ phải
ăn những thực phẩm chế tạo bằng thịt thì thật là vô cùng khiếp đảm ! Quý vị
cũng hiểu chúng ta sinh ra từ Thiên nhiên, là thành phần của Thiên nhiên,
và Thiên nhiên cung ứng cho chúng ta mọi nhu cầu cần thiết. Chúng ta chưa
biết phải đền ơn Thiên nhiên ra sao mà còn ra sức khai thác các tài nguyên
sẵn có và không hề trả lại cho Thiên nhiên bất cứ gì, hơn thế nữa chúng ta
còn làm đảo lộn cả trật tự thiên nhiên. Nếu tiếp tục hành động như thế dù
đối với thực vật, động vật hay con người chúng ta sẽ phải nhận lãnh những
hậu quả tai hại. Xin đừng phá hoại Thiên nhiên !

Le Point: Vậy thì Ngài chống lại việc nhân giống vô tính (clonage -
cloning) ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Vâng, đúng như thế... Những gì Thiên nhiên tạo ra đều
hoàn hảo và chúng ta không có quyền chạm vào đấy.

Le Point: 40% người Đức không ăn thịt. Ngài nghĩ như thế nào về sự kiện
ấy ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Chúng ta chỉ có thể tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn khi
nào chúng ta không giết hại thú vật. Vì lý do vệ sinh, cố tránh không nên
ăn thịt.

Le Point: Tháng rồi Ngài có tham dự hội nghị thế giới về
"Bhagavad-Gita" [Thánh Kinh của Ấn giáo]. Ngài có biết là kinh "Gita" chấp
nhận sự hung bạo khi phải bênh vực vợ con, biên thùy và nền văn hóa của
mình hay không ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Có chứ, tuy nhiên chúng tôi đâu phải là Ấn giáo. Theo
quan điểm Phật giáo, động cơ thúc đẩy gây ra sự hung bạo mới chính là điều
quan trọng. Quý vị có biết sự tích sau đây về tiền thân của Đức Phật hay
không : có một lần Ngài cùng với năm trăm người khác đang lênh đênh trên
một chiếc ghe lớn. Trong số năm trăm người ấy có một tên sát nhân mưu đồ
giết hết 499 người kia để cướp tiền bạc của họ. Vị tiền thân Đức Phật cố
thuyết phục hắn nhưng vô ích. Ngài tự hỏi :"Vậy phải làm sao bây giờ ? Nếu
giết tên sát nhân sẽ cứu được 499 mạng người nhưng phải gánh chịu nghiệp
ác ; nếu không giết hắn, hắn sẽ giết hết anh chị em của mình trên chiếc ghe
này". Sau cùng vị tiền thân quyết định giết tên sát nhân và chấp nhận gánh
chịu nghiệp ác. Tuy nhiên hành động đó của vị tiền thân không những cứu
được 499 mạng người mà còn giúp tên sát nhân tránh khỏi nghiệp hung dữ vì
đã không giết hại những người vô tội. Hành động ấy tất nhiên cũng mang lại
nghiệp lành !

Le Point: Theo cách lý luận của Ngài thì bom hạt nhân có thể xem như chánh
đáng...

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Chuyện ấy lại khác, phức tạp hơn nhiều. Rất khó để bào
chữa cho quả bom trước sự tàn khốc do chiến tranh hạt nhân gây ra, dù cho
quả bom được sử dụng với một chủ đích tốt. Nhân đây, tôi cũng thấu hiểu mối
lo âu của người dân Ấn : quý vị cũng hiểu là năm cường quốc trên thế giới
ép buộc nước Ấn không được có bom hạt nhân, thế nhưng lại tự cho mình có
cái quyền ấy. Như thế vừa bất công lại vô cùng nguy hiểm. Người Ấn phải
đương đầu với những mối đe dọa từ phương tây lẫn phương đông [Pakistan và
Trung quốc].

Le Point : Vậy phá thai có phải là một hành động hung bạo hay không ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Nhất định đúng như thế, tốt hơn nên tránh. Tôi đồng ý
nên sử dụng các phương pháp như dùng thuốc ngừa thai hoặc bao cao-su [Ngài
dấu ngón tay trỏ của mình dưới vạt áo đỏ và bật cười dòn].

Le Point : Thế Ngài nghĩ sao về đồng tính luyến ái ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Đấy là gì mà những người Phật giáo chúng tôi gọi là
"hành động tính dục thiếu hạnh kiểm" ("mauvaise conduite sexuelle" - "wrong
sexual behaviour"). Các cơ quan tính dục sinh ra là để sử dụng vào việc
sinh sản giữa nam giới và nữ giới, trên quan điểm Phật giáo những gì lệch
lạc đều không thể chấp nhận [Ngài đếm trên đầu ngón tay] : giữa đàn ông với
đàn ông, giữa đàn bà với đàn bà, bằng miệng, bằng hậu môn, hay bằng tay...

Le Point : Ngài cũng chống cả việc cải đạo ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Nhất định là chống ! Quý vị là những người Thiên chúa
giáo, quý vị đang làm một việc hoàn toàn lỗi thời và quá xa xưa, đấy là
việc nhiệt tình lôi kéo người khác theo tôn giáo của mình (prosélytisme -
proseletysm). Tại Mông cổ chẳng hạn, các nhà truyền giáo Thiên chúa giáo
cải đạo cho hàng nghìn người trước kia theo Phật giáo Tây tạng. Đồng thời
người Trung quốc tại Tây tạng khuyến khích các vị cố đạo của quý vị cải đạo
những người đồng hương của chúng tôi. Tại các vùng miền đông Ấn độ các nhà
truyền giáo người Mỹ sử dụng các phương tiện tài chính để cải đạo các bộ
tộc miền núi nghèo đói, cô lập họ với cội nguồn, văn hóa và lối sống lâu
đời của tổ tiên họ để lại. Như thế thật không hợp lý : thế giới phải ngày
càng cởi mở hơn. Quý vị thi hành việc cải đạo, đấy là một hình thức chiến
tranh chống lại các dân tộc khác và các nền văn hóa khác không giống với
dân tộc và văn hóa của quý vị. Như thế không đúng với thông điệp của đức
Chúa Trời (Christ) !

Le Point : Thưa Ngài, Ngài có biết là một triệu người Pháp đến gần với Phật
giáo hay chăng ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Thế à ? Người ta bảo với tôi là con số này lên đến 5
triệu kia mà [Ngài cười] ! Tôi xin trả lời câu hỏi này bằng hai cách khác
nhau : trên khía cạnh tích cực người Pháp rất thích tìm hiểu và học hỏi -
thật vậy tôi còn nhớ lần đầu tiên đến Pháp vào khoảng năm 1973 thì phải,
tôi vô cùng ngạc nhiên vì các ký giả đã đặt các câu hỏi rất cao siêu gần
với lãnh vực triết học ; trái lại ngày nay tôi nhận thấy Phật giáo Tây tạng
trên đất Pháp tương tợ như là một phong trào và người Pháp có vẻ dễ thay
đổi quan điểm - đấy là gì mà tôi không tán thành - điều đó chứng tỏ nền
móng tín ngưỡng lâu đời không hề ăn sâu vào văn hóa của quý vị, sự bành
trướng dễ dàng của Phật giáo đã chứng minh điều ấy.

Le Point : Vậy có thể xem đấy là một phong trào Phật giáo ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Có vẻ như thế ! Và tôi không tán thành một "phong trào"
Phật giáo. Hơn nữa tôi nghĩ rằng người Pháp theo Thiên chúa giáo đã lâu đời
vì thế cứ giữ lấy tín ngưỡng của mình. Tốt nhất cứ bảo tồn giá trị truyền
thống của mình. Chỉ khi nào đã suy nghĩ thật cẩn thận và cân nhắc kỹ lưỡng
và thấy Phật giáo có thể mang lại một cái gì đó nhiều hơn so với Thiên chúa
giáo thì khi đó mới nên theo Phật giáo.

Le Point : Có đúng là Đức Giáo hoàng đang cố gắng tìm cách ngăn chận sự suy
tàn của Thiên chúa giáo hay không ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Đúng, hành động như thế rất tốt ; hơn nữa tôi còn nhận
thấy Giáo hoàng thật tuyệt vời, là một vị thầy tâm linh thành thực quan tâm
đến các vấn đề đang chi phối thế giới ngày nay. Ngược lại, hơn một lần, tôi
không đồng ý với cách Ngài gọi "Á châu là mảnh đất truyền bá Phúc âm trong
niên kỷ thứ III" : Sự kiện ngày nay tại Tây phương không mấy khi có người
đến nhà thờ và thiên hướng giảm sút không phải là một lý do để tìm cách cải
đạo những người nghèo khổ ở Đông phương và để đào tạo các tu sĩ, các bà xơ
(soeur) ở Ấn độ [rất nhiều nhà truyền giáo và các bà xơ Thiên chúa giáo
hoạt động tại Phi châu chẳng hạn, là người Ấn gốc Kérala hay Tamil Nadu]*.
Tốt hơn hết là Giáo hoàng nên chăm lo sự an lạc tâm linh cho những người
Thiên chúa giáo ngay trên quê hương của quý vị : hiện nay sự khủng hoảng
tâm linh đang thật sự xảy ra tại Tây phương, sự khủng hoảng đó đòi hỏi
những phương thuốc hữu hiệu.

Le Point : Thế nhưng Thiên chúa giáo và Phật giáo cùng chia sẻ một số giá
trị nào đó, có đúng thế không ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Hoàn toàn đúng như thế : cùng nêu cao tình yêu thương
đồng loại, chủ trương lòng từ bi, sự tha thứ và giúp con người vượt lên các
thói hư tật xấu... Tất cả các tôn giáo lớn đều mang mục đích giống nhau.
Tuy nhiên phải nói Phật giáo có đôi chút khác biệt với Thiên chúa giáo :
chúng tôi tin có vô lượng kiếp - và quý vị chỉ tin có một kiếp. Quý vị tin
có một Vị Sáng Tạo - và chúng tôi thì không. Quý vị tin có sự tự do ý chí
(libre arbitre - free will) - và chúng tôi thì nhất quyết đấy là do nơi
nghiệp...

Le Point : Ngài thích những chính trị gia nào nhất ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Nhất định phải là Gorbachev : ông ta đơn thương độc mã
dám chống lại cả một hệ thống mà người ta tin rằng không thể nào lay chuyển
được - tôi tin rằng lịch sử sẽ ghi nhớ tên ông, dù cho ông từng bị Eltsine
(Yeltsin) làm cho lu mờ ; Vasclav Havel : cởi mở, duy linh, dân chủ, bất
bạo động từ trong thâm tâm mình ; Jimmy Carter : ông có vẻ như một người vô
tích sự, nhưng thực ra rất tích cực và đã giữ một vai trò trung gian trong
nhiều cuộc tranh chấp ; Mao Trạch Đông [Đức Đạt-Lai Lạt-Ma cười]...: quý vị
ngạc nhiên à ? Trong giai đoạn đầu, ông ta là một nhà lãnh đạo cách mạng
đưa Trung quốc ra khỏi sự nghèo đói và lạc hậu của thời Trung cổ, sau đó
thì ông ta mới trở nên một tên đồ tể thật khiếp đảm.

Le Point : Ngài hy vọng khi nào có thể trở về Tây tạng ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Rất khó nói trong tình thế hiện nay. Các cuộc tiếp xúc
với người Trung quốc vừa được tái lập qua sự trung gian của em tôi, thế
nhưng người Trung quốc là bậc thầy trong nghệ thuật nói thế này làm thế
khác, hoàn toàn trái ngược lại với lời nói. Tuy rằng trước đây từ năm 1954
đến 1959, tôi vẫn thành thực nghĩ xứ Tây tạng có thể thừa hưởng chế độ xã
hội chủ nghĩa mà Mao rất tha thiết và chúng tôi có thể thỏa hiệp với nhau.
Thế nhưng từ năm 1957, người Trung quốc đối xử quá cứng rắn với Tây tạng -
và do đó đã xảy ra cuộc nổi dậy vào năm 1959 và đã bị nghiền nát bằng sắt
máu.

Le Point : Có khi nào Ngài nghi ngờ điều gì hay không ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Có, nhất định là có, trong tất cả mọi lãnh vực - nhưng
không bao giờ tôi nghi ngờ bản chất vững chắc của Phật giáo như : tứ diệu
đế, bất bạo động, lòng từ bi. Trái lại tôi không chắc lắm là có đến mười
ngàn vị Phật [Ngài cười thật to như sấm vang] !

Le Point : Vai trò của phụ nữ sẽ ra sao trong thế kỷ XXI này ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Người phụ nữ sẽ giữ một vai trò ngày càng quan trọng
hơn. Sự tranh đấu nữ quyền cũng trở nên quan trọng và mang lại nhiều đổi
mới : chẳng hạn như ở Tây tạng người phụ nữ từng bị ít nhiều kỳ thị qua bao
thế kỷ. Tuy nhiên cũng nên hiểu là một số các vị lạt-ma thuộc các cấp bậc
thật cao đã tái sinh làm người phụ nữ, và tôi có thể nói rằng hoàn cảnh
người phụ nữ Tây tạng có thể tốt hơn nhiều so với các chị em người Trung
quốc.

Le Point : Ngài mến mộ các phụ nữ nào nhiều nhất ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Golda Meir, Indira Gandhi, Bandaranaike [cựu Thủ tướng
Sri Lanka]. Và sau hết là bà Mitterand, bà là một phụ nữ thật tuyệt vời, là
người Pháp quý vị thật may mắn !

Le Point : Nước Tây tạng tự do sẽ đóng một vai trò như thế nào tại Á châu ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma: Hai vai trò : nước Tây tạng phi quân sự và phi vũ khí
hạt nhân có thể làm trái độn giữa hai quốc gia Á châu khổng lồ là Ấn độ và
Trung quốc, hai nước này luôn kình chống nhau từ khi giành được độc lập ;
vai trò thứ hai là tất cả các con sông lớn của Á châu là Brahmapoutre,
Trường giang, Mê-kông, Indus, Sutlej đều bắt nguồn từ Tây tạng, các sông
này bị người Trung quốc làm ô nhiễm, người Tây tạng chúng tôi chỉ mong ước
có dịp trả lại sự tinh khiết cho các con sông này. Nước Tây tạng sẽ giữ một
vai trò vừa chính trị vừa môi sinh trong cộng đồng thế giới.

Le Point : Đây là câu hỏi cuối cùng, thưa Ngài thế ngài Karma-pa**
(Cát-mã-ba) thứ XVII hiện nay ra sao ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma:
Chính quyền Ấn độ vẫn không cho phép ngài trở về tu viện Rumtek [trụ sở
truyền thống của dòng Karma-pa tọa lạc tại bang Sikkim thuộc vùng Hy-mã
Lạp-sơn đang bị người Trung quốc tranh giành - Ấn độ không muốn ngài
Karma-pa đến Sikkim vì sợ đụng chạm đến Trung quốc]. Tuy nhiên, ngài đúng
thật là vị tái sinh của ngài Karma-pa trước đây. Ngài là một nhà sư trẻ rất
chân thật, đầy thiện chí, chúng tôi đang chăm lo việc giáo huấn thật cẩn
thận cho ngài. Chính quyền Ấn độ nên tin tưởng nơi ngài, nếu không lớn lên
biết đâu ngài vẫn còn mang một chút tình càm kém thân thiện đối với chính
quyền Ấn.

Le Point : Có phải ngài Karma-pa sẽ thừa kế Ngài hay không ?

Đức Đạt-Lai Lạt-Ma bật cười lớn và lấy tay bấm vào nút "Ngưng" của máy thu
âm và nói : "Stop" !

* Các lời giải thích thêm trong hai ngoặc kép [...] thuộc vào bản chính của
bài báo (không phải của người dịch).

** Ngài Karma-pa thứ XVII tên là Urgen Trinley Dorjee, 15 tuổi (vào năm
2007), là vị tái sinh của ngài Karma-pa XVI. Một phái bộ do Đức Đạt-Lai
Lạt-Ma gởi đi đã khám phá ra ngài trong một gia đình du mục ở Tây tạng vào
năm 1992. Ngài bị người Trung quốc bắt giữ, mặc dù họ cũng công nhận ngài
chính thực là vị hóa thận của ngài Karma-pa XVI. Sau cùng vị thiếu niên trẻ
tuổi trốn thoát được và dùng đường bộ vượt sang Ấn độ và tìm đến tu viên
Dharamsala.

Phụ lục

Lời tiên tri của Đức Đạt-Lai Lạt-Ma

Vào tháng tám năm 2006 , Đức Đạt-Lai Lạt-Ma tiên đoán một cuộc động đất sẽ
xảy ra trước tháng hai năm 2007 tại miền bắc Ấn. Lời tiên đoán của Ngài sau
đó được xác nhận bởi vị tiên tri chính thức Nechung của chính phủ lưu vong
Tây tạng đặt tại thị trấn Dharamsala trong vùng bắc Ấn dưới chân Hy-mã
lạp-sơn. Ngay sau lời tiên đoán này vị đoạt giải Nobel hòa bình cho tổ chức
các buổi lễ tan-tra theo định kỳ đều đặn khẩn cầu cho Dharamsala tránh khỏi
tai ương. Về phía vị Bộ trưởng Tôn giáo và Văn hóa của chính phủ lưu vong
là Tashi Wangdi cũng như những người Tây tạng nói chung đều tin rằng động
đất là hậu quả của những nghiệp xấu, ông cũng đã đích thân đứng ra tổ chức
một buổi lễ đặc biệt. Trong toàn vùng Hy-mã Lạp-sơn thường xảy ra động đất,
nhất là vào năm 1986 (Đức Đạt-Lai Lạt-Ma suýt bị một mảng trần nhà trong
gian phòng của Ngài rơi trúng ; sau đó tòa nhà cư trú của Ngài được xây
dựng lại đúng theo tiêu chuẩn chống động đất). Trận động đất do Đức Đạt-Lai
Lạt-Ma tiên đoán đã thật sự x??y ra tuy ở xa hơn về phía tây thuộc bang
Gujerat. Thị trấn Dharamsala (thuộc bang Himachal Pradesh nằm về phía bắc)
không hề hấn gì. F.G.
Bures-Sur-Yvette, 09.11.10
Hoang Phong chuyển ngữ